Kraków, 26 lipca 2021

Polska – jak pokazują niezależne krajowe i międzynarodowe raporty – nie zapewnia ochrony prawnej osobom LGBTQIA+.  Wskutek politycznych i medialnych kampanii w ostatnim roku dyskryminacja osób nieheteronormatywnych nasiliła się. W takiej sytuacji rola uczelni w tworzeniu bezpiecznego i wspierającego środowiska stała się teraz jeszcze bardziej kluczowa. Dzięki działaniom wielu osób, władz i jednostek uniwersyteckich oraz oddolnym inicjatywom w ostatnim czasie udało wprowadzić szereg rozwiązań, które mają w tym pomóc. Uruchomienie systemu wsparcia dla osób transpłciowych, tzw.  transnakładki, która stała się modelowym rozwiązaniem dla innych polskich uczelni; zapewnienie skutecznego wsparcia psychologicznego osobom, dla których obecny homofobiczny i transfobiczny kontekst jest przyczyną problemów i cierpień; skuteczne włączenie się wielu członkiń i członków naszej społeczności w oddolną akcję „Zajęcia z domu a nie z szafy – przy mnie możesz czuć się bezpiecznie” – to tylko niektóre przykłady.  Także publiczne wypowiedzi władz uniwersytetu, jak i stanowiska wielu ciał kolegialnych dały w ostatnich tygodniach zdecydowany wyraz przywiązaniu do idei uniwersytetu wolnego od wszelkich form dyskryminacji. Zdajemy sobie sprawę, że ciągle wiele pozostaje do zrobienia. Rozmowy i prowadzone badania pokazują, że potrzebujemy wiedzy i edukacji opartej na rzetelnej wiedzy naukowej oraz narzędzi antydyskryminacyjnych wrażliwych na relacje władzy i wykluczający język, ale równocześnie gwarantujących wolność wypowiedzi, która jest filarem demokratycznej debaty. Jesteśmy otwarci na krytykę, która może być punktem wyjścia do szukania lepszych form działań na rzecz uniwersytetu zapewniającego równe traktowanie. Jednak sojusznictwo na rzecz grup dyskryminowanych nie oznacza akceptacji wszystkich zachowań ze strony osób identyfikujących się z nimi. 

Zarzuty o wykorzystywanie organów dyscyplinarnych uczelni przeciwko osobom transpłciowym i niebinarnym w postępowaniu wyjaśniającym przeprowadzonym w sprawie Pana Figla uważamy za bezpodstawne. W całym postępowaniu dołożono wszelkich starań dla uwzględnienia trudnej pozycji osób transpłciowych w społeczeństwie. Postępowanie przeprowadzono zgodnie z wymogami prawa oraz w poszanowaniu wszelkich standardów antydyskryminacyjnych. Postępowanie odnosiło się wyłącznie do używanej przez niego w dyskusjach internetowych mowy nienawiści. Pan Ernest Figiel stosował publicznie wobec swoich przeciwniczek polemicznych wypowiedzi o charakterze odczłowieczającym, używające metaforyki eksterminacyjnej i ludobójczej. W swoich internetowych wpisach nawoływał między innymi do „j…nia maczetami”, „wrzucania do wora i do jeziora”, utylizacji „w dołach z wapnem” oraz jako „odpadów zmieszanych”, jak również do „s…nia im do ryja”; pochwalał również metody Stalina radzenia sobie z wrogami ludu. Takie wypowiedzi są niedopuszczalne we wspólnocie akademickiej. Trywializowanie eksterminacji bądź posługiwanie się w rzekomo żartobliwy sposób obrazami ludobójstwa, którego Pan Figiel życzył publicznie swoim przeciwniczkom, stanowią rażące przekroczenie granic wolności słowa. Natomiast pełna ocena czynu Pana Figla pozostaje w wyłącznej gestii komisji dyscyplinarnej UJ, przed którą zachowuje on pełne prawo do obrony. 

Nie ma znaczenia, od kogo pochodzi mowa nienawiści. Zarzut o jej użycie jest starannie badany w przypadku każdego członka czy członkini uniwersyteckiej społeczności. Jak dobrze wiadomo, stosowana publicznie mowa nienawiści może przynieść fatalne skutki, niekiedy wbrew pierwotnym zamierzeniom nadawcy.

• Rzeczniczka Praw i Wartości Akademickich,
  dr hab. Beata Kowalska, prof. UJ
• Pełnomocnik Dziekana WSMiP ds. bezpieczeństwa i przeciwdziałania dyskryminacji, rzecznik dyscyplinarny Rektora UJ,
  dr Przemysław Tacik
• Zespół Działu Bezpieczni UJ